Το τέλος των παρελάσεων;

Του Ηλια Μαγκλινη O προχθεσινός αποκλεισμός γονέων και κοινού από τη μαθητική και στρατιωτική παρέλαση είχε κάτι θλιβερό: οι παρελάσεις έμοιαζαν να γίνονται για τους επισήμους και μόνον. Αν είναι έτσι, ποιο το νόημά τους πλέον; Πολλοί φωνάζουν κατά των παρελάσεων τα τελευταία χρόνια. Είναι και αυτοί οι δυσάρεστοι συνειρμοί με τις ναζιστικές νεοπλασίες από τις οποίες έχουμε ως κοινωνία προσβληθεί. Για τους περισσότερους, όμως, οι παρελάσεις είναι απλώς θεσμός παρωχημένος, για άλλους είναι ζήτημα ιδεολογικό και σχετίζεται με το γεγονός ότι η παρέλαση θεσπίστηκε, αν δεν κάνω λάθος, από το δικτατορικό καθεστώς της 4ης Αυγούστου. Η αντιπάθεια προς την έννοια της παρέλασης σχετίζεται επίσης και με τα συλλογικά ανακλαστικά που απέκτησε η ελληνική κοινωνία με τη λήξη της επτάχρονης στρατιωτικής δικτατορίας και της βίαιης ανάμειξης που είχε ο ένστολος ευρύτερα στα κοινωνικά και πολιτικά πράγματα της χώρας καθ’ όλη τη διάρκεια των μεταπολεμικών χρόνων. Ισως ορισμένοι να θυμούνται ότι, π.χ., τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, παιδιά αριστερών οικογενειών ή μέλη της ΚΝΕ, ζητούσαν να εξαιρεθούν από τις μαθητικές παρελάσεις. Το αίτημά τους γινόταν συνήθως αποδεκτό υπό την έννοια ότι αυτή είναι μια διαδικασία στην οποία δεν έχει νόημα να συμμετάσχεις εφόσον δεν το επιθυμείς. Βεβαίως, θυμίζουμε ότι μπορεί η παρέλαση να είναι συνυφασμένη με αυτό που την περίοδο του Εμφυλίου χαρακτηριζόταν «εθνικός» ή «κυβερνητικός» στρατός, ωστόσο, τμήματα του ΕΛΑΣ και του Δημοκρατικού Στρατού έκαναν παρελάσεις σε χωριά και κωμοπόλεις (χώρια τις επιβλητικές παρελάσεις του Κόκκινου Στρατού στη Μόσχα...). Πλέον, οι παρελάσεις αποτελούν μια πρώτης τάξεως αφορμή για περιφρούρηση ή για επεισόδια ή για μια πιο φιλειρηνική μα άκρως επιδεικτική διαμαρτυρία: π.χ. αποστροφή της κεφαλής από τους επισήμους, μπλουζάκια με συνθήματα πάνω από τη μαθητική στολή κ.ο.κ. Ακόμα όμως και σε επίπεδο στρατιωτικών παρελάσεων, είχαμε πριν από περίπου δύο χρόνια το φαινόμενο να ακουστούν ρατσιστικά συνθήματα από άνδρες των ειδικών δυνάμεων επί της οδού Πανεπιστημίου. Και όμως, η έννοια της παρέλασης δεν εκφράζει εναντίωση και διαχωρισμό, δεν είναι έκφραση μίσους προς τον υπαρκτό ή φανταστικό εχθρό. Η παρέλαση εμπεριέχει την έννοια της συσπείρωσης, της εθνικής, κοινωνικής –λαϊκής αν θέλετε–, πάντως συλλογικής συσπείρωσης. Η παρέλαση κρατούσε υψηλό το φρόνημα, συσπειρώνοντας τον λαό με το στράτευμα. Και μπορεί να θεσπίστηκε επί Μεταξά, θυμίζουμε όμως ότι επρόκειτο για μια περίοδο κατά την οποία όλος ο κόσμος βρισκόταν στα πρόθυρα μιας ακόμα παγκόσμιας σύρραξης και στην περίπτωση της Ελλάδας, το πνεύμα αυτό της συσπείρωσης υπήρχε και φάνηκε το 1940-41. Σήμερα, το στοιχείο αυτό έχει χαθεί σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας, χωρίς όμως να έχει αντικατασταθεί από κάτι καινούργιο. Ο ναζιστικός χαιρετισμός του Κατίδη δείχνει ότι δεν υπάρχει καμία αίσθηση ενότητας, ακόμα και παιδείας, στους κόλπους του συλλόγου του. Τα μπλουζάκια των μαθητών δείχνουν πως οι τελευταίοι αυτενεργούν, το σχολείο ως θεσμός δεν τους ενώνει και κανένας καθηγητής δεν φαίνεται να τους εμπνέει, τα δε απεχθή συνθήματα των βατραχανθρώπων δείχνουν κάτι ακόμα χειρότερο: ότι και στους κόλπους του στρατεύματος καθένας μπορεί να αυτενεργεί. Οι σημερινές γενιές αγνοούν ότι τον εκδημοκρατισμό και τον εκσυγχρονισμό της χώρας τον διεκδίκησαν Ελληνες αξιωματικοί το 1909 στο Γουδί. Εκείνοι μίλησαν πρώτοι για αξιοκρατία. Γενικά, η παιδεία, το αίσθημα του καθήκοντος και το υψηλό φρόνημα κυριαρχούσε στις τάξεις του ελληνικού στρατεύματος έως περίπου και τις αρχές της δεκαετίας του ’50. Από τη στιγμή που, μεταπολεμικά, το στράτευμα αλυσοδέθηκε με την κομματοκρατία και το εκάστοτε καθεστώς, επήλθε η παρακμή: ο στρατιωτικός έγινε φόβητρο για τον πολίτη και, αναπόφευκτα, ο πολίτης απαξίωσε, όταν του δόθηκε η ευκαιρία, τον στρατιωτικό. Ετσι, σήμερα οι παρελάσεις συγκινούν κάποιους, αλλά δεν εμπνέουν κανέναν. Και αυτή η διαφορά, μεταξύ συγκίνησης και έμπνευσης, είναι που κάνει τη μεγάλη διαφορά. Πηγή:www.kathimerini.gr